Szkoła Podstawowa 355 im. Jana Wedla

Zaburzenia słuchu fonematycznego są przyczyną trudności w:

-rozumieniu złożonych instrukcji i poleceń słownych,

· zapamiętywaniu i powtarzaniu trudnych wyrazów i dłuższych zdań,

· tworzeniu opowiadań,

· rozróżnianiu wyrazów „podobnych brzmieniowo”.

Przy zaburzonym słuchu fonematycznym najczęściej obserwuje się następujące błędy:

W wypowiadaniu się:

• mały zasób słów, niegramatyczne wypowiadanie się;

• trudności w budowaniu zdań,

• częste wady wymowy;

• skracanie długości wyrazów.

W pisaniu:

• zniekształcenia pisowni, niekiedy "zlepki liter";

• mylenie liter np.: b-p, d-t, g-k, z-s, dz-c, sz-s;

• trudności w pisaniu wyrazów ze zmiękczeniami, dwuznakami, z głoskami tracącymi dźwięczność;

• nieprawidłowe różnicowanie głosek: i-j, samogłosek ą,ę w zestawieniu z dźwiękami on, om, en, em;

• trudności w analizie zdań na wyrazy, wyrazów na sylaby i głoski;

• łączenie przyimków z rzeczownikami ("wklasie");

• opuszczanie końcówek i cząstek wyrazów;

• "zjadanie" liter, zwłaszcza samogłosek, przestawianie ich kolejności

• przestawianie szyku dyktowanych wyrazów, skreślenia i poprawki;

• brak znaków interpunkcyjnych lub ich niewłaściwe stosowanie;

• niski poziom prac pisemnych w porównaniu z wypowiedziami ustnymi;

• trudności we wszystkich rodzajach pisania: ze słuchu, z pamięci i w przepisywaniu;

• wolne tempo pisania.

W czytaniu:

• długo utrzymujące się literowanie utrudniające syntezę sylabową i wyrazową;

• niewłaściwa intonacja czytanych treści;

• błędy w czytaniu: przekręcenia wyrazów, pomijanie lub dodawanie innych podobnie brzmiących i zgadywanie;

• trudności w zrozumieniu przeczytanej treści wynikające z błędów w czytaniu,

• mylenie znaczenia wyrazów o podobnym brzmieniu;

• bardzo wolne tempo czytania.

Inne trudności:

• trudności w nauce języków obcych;

• kłopoty w uczeniu się pamięciowym: wiersze, ciągi słowne: dni tygodnia, miesiące, tabliczka mnożenia;

• trudności w nauce gramatyki;

• nie rozumienie dłuższych wypowiedzi słownych i poleceń nauczyciela, instrukcji;

• gorsza pamięć słuchowa;

Przykłady ćwiczeń

• Odtwarzanie struktur dźwiękowych („rytmu”) na podstawie układów przestrzennych – wystukiwanie ułożonego rytmu.

• Rozpoznawanie układu przestrzennego odpowiadającego wystukanemu „rytmowi”

Stukamy wybrany rytm, dziecko ma wskazać który to szereg. Rozpoczynamy ćwiczenie od układów łatwiejszych i stopniowo wprowadzamy bardziej złożone.

• Rozpoznawanie „rytmu”

Dziecko ma przed sobą tylko jeden układ klocków. Wystukujemy różne rytmy. Dziecko ma rozpoznać, który układ jest odtwarzany.

• Rozpoznawanie przedmiotów na podstawie barwy dźwięku.

Przygotowujemy zestaw przedmiotów codziennego użytku, np.: szklankę, kubek, garnek, klocki drewniane, pęk kluczy itp.

Dziecko obserwuje przedmioty, w które będziemy uderzać drewnianą pałeczką, oraz stara się zapamiętać jakie dźwięki wydają. Następnie dziecko mając zamknięte oczy rozpoznaje, o które przedmioty uderzamy ponownie pałeczką.

Inne ćwiczenia -słuch fonematyczny :

• rozpoznawanie piosenek po melodii, rytmie,

zagadki słuchowe,

• odtwarzanie rodzaju i ilości usłyszanych dźwięków,

• lokalizowanie źródła dźwięków,

• nauka wierszy, piosenek, rymowanek,

• wyodrębnianie głoski na początku wyrazu,

• wyodrębnianie ostatniej głoski w wyrazie,

• wyodrębnianie głoski w środku wyrazu.

• wyróżnianie pierwszej samogłoski w wyrazie, tworzącą samodzielną sylabę, np. Ala, ucho,

• wyróżnianie ostatniej spółgłoski wyrazu, np. dom, kot, byk,

• wyróżnianie pierwszej spółgłoski w sylabie nagłosowej, np. sok, kot, but,

• wyróżnianie ostatniej samogłoski w wyrazie, np. oko, ryba, koń,

• wyróżnianie samogłoski w śródgłosie, np. nos, bal.

• wyodrębnianie wszystkich głosek w wyrazie,

• podział wyrazów na sylaby,

• stosowanie wyliczanek sylabowych w grach dziecięcych,

• synteza sylab ze słuchu,

• rebusy obrazkowo- sylabowe,

• wyróżnienie wyrazów w zdaniu,

• wyróżnianie sylab w wyrazie, najlepiej za pomocą klaskania (jedna sylaba - jedno klaśnięcie), oprócz tego można bawić się w kończenie wyrazów, podajemy pierwszą sylabę, np. ko-, a dziecko dodaje – twica,

• wyróżnianie głosek w wyrazach- najpierw na początku wyrazu, potem na końcu i w środku. Można użyć do tego obrazków, spośród których dziecko wyszuka obrazki zaczynające się lub kończące na daną głoskę,

• układanie zdań przez dziecko - wyróżnienie ilości wyrazów patyczkami (patyczki oznaczają słowa),

• wyszukiwanie rymujących się wyrazów,

• układanie kilku wyrazów w kolejności od najkrótszego do najdłuższego (a, po, las, okno, lalka)

• układanie kilku wyrazów w kolejności od najkrótszego do najdłuższego, rozpoczynające się tą samą głoską ( w, wa, wór, wata, wianek...)

• dobieranie w pary wyrazów, które różnią się tylko jedną głoską (koza- kosa, mama- dama, tata- data, pije- bije, Ala- Ola).

• podkreślanie czerwoną kredką wyrazów, które "syczą", a niebieską, tych, które "szumią" (sok, puszka, szachy, postój, proszek, ser).