Zestaw ćwiczeń
przygotowujących do artykulacji głosek szeregów szumiącego, syczącego, ciszącego :
Zestaw ćwiczeń przygotowujących do
artykulacji głosek szeregu
szumiącego/sz,ż,cz,dż/
Ćwiczenia oddechowe:
-„tańczący płomyk"- dmuchamy na płomień świecy w taki sposób, aby nie zgasł, lecz tańczył
na boki;
-dmuchamy przez rurkę, robimy bańki mydlane;
-dmuchamy na waciki, piłeczki pingpongowe itp.
Ćwiczenia języka (wykonujemy przy szeroko otwartych ustach i widocznych zębach):
-przesuwamy język w kąciki ust;
-oblizujemy górną wargę (język wąski, wydłużony);
-unosimy język do góry w kierunku nosa;
-„myjemy" językiem górne zęby (powierzchnię zewnętrzną i wewnętrzną);
-„liczymy" językiem górne zęby;
-„uparty osiołek"- wypychamy językiem zęby górne;
-język „zagląda do gardła";
Ćwiczenia warg:
-cmokamy;
-robimy tzw.„ryjek" -wargi ściągnięte, wysunięte do przodu;
-wysuwamy wargi do przodu, zęby są widoczne, a wargi zaokrąglone.
Zestaw ćwiczeń przygotowujących do
artykulacji głosek szeregu syczącego
/s,z,c,dz/
Ćwiczenia języka:
-wysuń język z jamy ustnej w linii prostej do przodu-język wąski i język szeroki;
-ułóż język na dolnej wardze-język szeroki, boki dotykają kącików ust;
- ułóż język na dnie jamy ustnej-czubek języka przylega do wewnętrznej powierzchni zębów
dolnych;
- „umyj" czubkiem języka wewnętrzną powierzchnię zębów dolnych;
- „policz" czubkiem języka zęby dolne - język dotyka powierzchni wewnętrznej każdego
zęba;
- „uparty osiołek"- wypchnij językiem dolne zęby;
- ułóż język w rynienkę - język wysunięty.
Ćwiczenia szczęki dolnej:
-opuść i unieś szczękę dolną;
- przesuń szczękę dolną w płaszczyźnie poziomej - w lewo i w prawo;
-przy rozchylonych wargach, wysuń i cofnij dolną szczękę.
Ćwiczenia warg:
- nałóż wargę górną na dolną i odwrotnie;
- ściągnij wargi - jak przy wymowie głoski „u" a następnie rozciągnij je - jak przy wymowie
głoski „i";
- rozciągnij usta jak przy uśmiechu, utrzymaj tę pozycję przez chwilę;
- przy złączonych zębach, cofaj na przemian prawy i lewy kącik ust;
- otwórz i zamknij usta- kąciki ust cofnięte, wargi przylegają do zębów.
Ćwiczenia oddechowe:
(podczas wykonywania ćwiczeń usta ułóż jak przy uśmiechu)
- przy nałożonej wardze górnej na wargę dolną, mocno dmuchnij na brodę;
-cofnij lekko kąciki ust, wysuń do przodu język i mocno na niego dmuchaj;
- ułóż na dolnej wardze szeroki język, lekko wysuń do przodu i dmuchnij przez jego środek.
Zestaw ćwiczeń przygotowujących do
artykulacji głosek szeregu ciszącego
/ś,ź,ć,dź/
Ćwiczenia języka:
-robimy z języka „koci grzbiet"- czubek języka opieramy o dolne zęby, a grzbiet unosimy do
podniebienia;
- „języczek naleśniczek"- czubkiem języka oblizujemy dolne dziąsła, próbując go jak gdyby
podwinąć (ruch języka do dołu);
-„igiełka i placek"- język wąski, zaostrzony, potem szeroki, płaski;
-„zabawa w chowanego"- język na dnie jamy ustnej, wykonujemy ruchy poziome od dolnych
zębów do tyłu i z powrotem (czubek języka nie może unieść się do góry);
-„kot oblizuje się" -dokładne oblizywanie warg przy szeroko otwartej buzi;
-„landrynki"- unosimy grzbiet języka do podniebienia w taki sposób, aby czubek nie
kontaktował się z dolnymi zębami, dotykamy grzbietem do podniebienia i opuszczamy język
kilkakrotnie;
-„konik"- przyklejanie języka do podniebienia i głośne odklejanie go.
Ćwiczenia warg:
- „rybka w wodzie"- zęby złączone, kąciki warg zaciśnięte, na przemian zamykamy i
rozchylamy wargi;
-„uśmiechnięty Jaś"- wargi rozciągamy na boki;
-„smutny Jaś"- usta wyginamy w podkówki;
-„całusek"- ściągamy usta i wysuwamy do przodu;
-„karetka pogotowia" - wymawiamy na przemian e-o e-o;
-„parskanie konika" - energiczne wypuszczanie powietrza przez luźne, wysunięte do przodu
wargi.
Zestaw ćwiczeń przygotowujących do
artykulacji głoski /r/
-Kląskanie językiem.
-Naśladowanie ssania cukierka.
-Wypychanie językiem policzków (przy zamkniętych wargach.)
-„Grzebień"- „czeszemy" język, wsuwając go między zwarte zęby, a następnie -wysuwając.
-Ujmowanie brzegów języka między zęby trzonowe i delikatne żucie.
-Ujmowanie brzegów języka między zęby trzonowe i unoszenie jego czubka do wałka
dziąsłowego.
-Zakrywanie językiem górnych zębów, najpierw z przodu, a potem z tyłu.
-Unoszenie szerokiego języka na górną wargę (zęby widoczne).
-Oblizywanie górnej wargi wąskim i wydłużonym językiem.
-Oblizywanie górnej wargi szerokim językiem.
-„Malowanie sufitu" w buzi szerokim językiem (przesuwając język po podniebieniu w stronę
gardła).
-„Szeroki telegraf"- szeroki język uderza w dziąsła (za górnymi zębami) i nadaje sygnał
S.O.S.
-„Licznik"- nasz język jest licznikiem, który liczy górne, a następnie dolne zęby.
-„Winda"- trzymając czubek języka „przyklejony" za górnymi zębami- opuszczamy i
unosimy na przemian szczękę dolną.
-Zdmuchiwanie skrawków papieru z czubka języka.
-Rozpłaszczamy język na podniebieniu przy rozchylonych ustach tak, by boki języka
dotykały bocznych zębów, a czubek znajdował się na wałeczku dziąsłowym za górnymi
zębami i w takim ułożeniu wymawiamy następujące głoski (delikatnie, ale coraz szybciej):
l l l l l l l l
ddddddddd -porusza się jedynie czubek języka (stuka o dziąsła)
nnnnnnnnn -boki języka dotykają w tym czasie zębów trzonowych
td td td td td - pamiętajmy o lekko rozchylonych wargach
tdn tdn tdn -powinny powstać dźwięki o „głuchym" brzmieniu
Po uzyskaniu umiejętności wykonywania poprzednich ćwiczeń, unosimy czubek języka za
górne zęby (boki przylegają do zębów trzonowych) rozchylamy wargi i wykonujemy bardzo
drobne, energiczne ruchy czubkiem języka po wałku dziąsłowym- w kierunkach: przód-tył;
staramy się wprawić czubek języka w ruch, uzyskując charakterystyczną dla „r" wibrację.